«Μαύρα Μαθήματα» και Σεμινάρια Φροντιστηριακής Διδακτικής: «Μαύρα κι άραχλα»; του Γιώργου Μαυρογιώργου

Στην ιστοσελίδα της Ομοσπονδίας Εκπαιδευτικών Φροντι-
στών Ελλάδας (ΟΕΦΕ) διαβάζουμε μια πρόσφατη, αρκετά
 σκληρή, ανακοίνωση-καταγγελία εναντίον  εκπαιδευτικών
 που εργάζονται στο δημόσιο σχολείο και παράλληλα 
παραδίδουν «μαύρα μαθήματα», εκτός σχολείου, τα λεγό-
μενα «ιδιαίτερα». Ομολογώ πως δεν γνώριζα  τον όρο 
«μαύρα μαθήματα». Συνήθως, μιλάμε για «μαύρο χρήμα». 
Κατανοώ, βέβαια, την επιλογή αυτής της έκφρασης, μια και
 βρισκόμαστε στον  κόσμο της αγοράς και των επιχειρή
σεων. Τα μαθήματα είναι χρήματα.  Είναι αλήθεια πως  το 
δημόσιο σχολείο και οι εκπαιδευτικοί του δέχονται πολλές 
συκοφαντικές και δυσφημιστικές  επιθέσεις τον τελευταίο 
καιρό. Μάλιστα, διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι η μεγάλη 
αύξηση των φροντιστηριακών οργανισμών και των αντίστοι-
χων ιδιωτικών δαπανών για εκπαίδευση οφείλεται, εν πολλοίς,
 στο γεγονός ότι το δημόσιο σχολείο, και κυρίως το λύκειο
, και οι εκπαιδευτικοί «δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους». 
Είναι φανερό ότι σε εποχές επιθετικής διείσδυσης των νεοφι-
λελεύθερων προταγμάτων της «ελεύθερης» αγοράς στην 
εκπαίδευση, η δυσφήμιση θα εντείνεται όλο και πιο πολύ,
 γιατί μέσα από τη δυσφήμιση επιχειρείται η διαφήμιση και 
η προβολή του σχολείου της αγοράς που είναι και σαφής 
κυβερνητική επιλογή.

Θα παραθέσουμε, πιο κάτω, αυτούσια τη σχετική ανακοίνω-
ση, αν και κινδυνεύουμε να γίνουμε πολλαπλασιαστές και 
διακινητές του κειμένου της. Είναι προτιμότερο, ωστόσο, να 
αναμετριόμαστε με το περιεχόμενο τέτοιου είδους καταγγελιών
 και να υπερασπιζόμαστε την κοινωνική υπόληψη των εκπαι-
δευτικών, που εργάζονται κάτω από άθλιες εργασιακές σχέ-
σεις και συνθήκες στο υπαρκτό δημόσιο σχολείο, παρά να
 τις «βάζουμε κάτω απ το χαλί». Το υπαρκτό δημόσιο 
σχολείο διαθέτει  δημοσιότητα και δε μπορεί να «κρύβει τα
 άπλυτα»  με διαφημίσεις και προπαγάνδα, όπως κάνουν οι
 ιδιωτικοί οργανισμοί εκπαίδευσης (ιδιωτικά σχολεία, φροντι-
στήρια). Είναι αυτή η δημοσιότητα του υπαρκτού σχολείου  
που εμπνέει μαθητές, φοιτητές, γονείς κι εκπαιδευτικούς 
όλων των βαθμίδων για αγώνες και διεκδικήσεις ενός 
άλλου δημόσιου και πιο δημοκρατικού σχολείου για όλους. 
Είναι ασυνήθιστες  αντίστοιχες κινητοποιήσεις για ένα 
άλλο ιδιωτικό σχολείο και για ένα άλλο φροντιστήριο! Αυτό, 
βέβαια, δεν είναι ένδειξη του ότι τα ιδιωτικά σχολεία και τα 
φροντιστήρια δεν έχουν προβλήματα. Ισχυριζόμαστε, 
ίσια-ίσια, ότι τα προβλήματά τους, αν και οξύτερα και βαθύ
τερα, μένουν στο απυρόβλητο, με το να γίνεται γενικευμένη
 κι ενορχηστρωμένη επίθεση εναντίον του δημόσιου σχολείου.

Από αυτή τη διαπάλη, βέβαια, δύσκολα μπορεί να βγει «ανε-
πηρέαστο» και κερδισμένο το δημόσιο σχολείο, γιατί η γενε-
σιουργός αιτία ανάπτυξης των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων 
και των φροντιστηρίων εντοπίζεται στον ταξικό χαρακτήρα 
της εκπαίδευσης και την ένταση των ταξικών φραγμών για 
παραπέρα εκπαίδευση. Το δημόσιο σχολείο, αν και ανοικτό, 
είναι ταξικό. Η ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών σχολείων και 
φροντιστηρίων επιτείνει τον ταξικό χαρακτήρα του δημόσιου
 σχολείου, καθώς αναχαιτίζει και ακυρώνει την όποια εξι-
σωτική και αντισταθμιστική λειτουργία του και μεταφέρει εντός
 του πιο έντονα τα προσδιοριστικά στοιχεία των ταξικών διακρί-
σεων και ιεραρχήσεων.

Αυτό που συνήθως υποστηρίζεται είναι ότι η λειτουργία των 
φροντιστηρίων έχει ακυρώσει/καταργήσει το Λύκειο. Αυτή 
είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή  είναι ότι την υποβάθμιση
 του Λυκείου την πληρώνουν ακριβά μαθητές από μη προνο-
μιούχα κοινωνικά στρώματα. Εννοείται ότι αυτή η ανάλυση 
ισχύει και για τα «ιδιαίτερα μαθήματα» από εκπαιδευτικούς
 του δημόσιου σχολείου ή και αδιόριστους. Οι εκτιμήσεις 
που κάνουμε, σχετικά με αυτό το θέμα, είναι ότι όσο οι εκπαι-
δευτικοί αμείβονται με μισθούς πείνας, κάτω από άθλιες συνθή-
κες και εργασιακές σχέσεις, σε συνδυασμό με την ένταση 
των εξεταστικών διαδικασιών και τον περιορισμό των θέσεων 
στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, θα αυξάνεται ο αριθμός των 
εκπαιδευτικών που θα καταφεύγουν στα «ιδιαίτερα». Κι 
αυτό συνιστά, βέβαια, μια άμεση ενίσχυση των ταξικών 
διακρίσεων σε βάρος των μαθητών που προέρχονται από
 μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Και είναι αυτό στο 
οποίο συμβάλλουν οι εκπαιδευτικοί που καταφεύγουν στα 
«ιδιαίτερα».

Όπως θα διαπιστώσουμε, η ΟΕΦΕ δεν ενδιαφέρεται κα-
θόλου για αυτά τα ζητήματα. Αλλά, ας διαβάσουμε τη σχετική
  ανακοίνωση: «Μια δημοσίευση στον τύπο έρχεται να επιβε-
βαιώσει για άλλη μια φορά τις ανησυχίες της Ομοσπονδίας 
Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδας, πως τα μαύρα ιδιαίτε-
ρα μαθήματα είναι μια μάστιγα, όχι μόνο του εκπαιδευτι-
κού συστήματος, αλλά και της εθνικής οικονομίας. Ημερίδες,
 ανακοινώσεις, συναντήσεις και ενημερώσεις πολιτικών πα-
ραγόντων, που έχει πραγματοποιήσει η Ομοσπονδία μας, δεν
 έχουν βρει ακόμα ανταπόκριση. Η επιβάρυνση της εθνικής
 οικονομίας από φοροδιαφυγή (αδήλωτα ιδιαίτερα μαθήματα 
από καθηγητές δημόσιου ή και ιδιωτικού τομέα) φτάνει σύμφω-
να με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας τα 405 εκατ. € 
το χρόνο.

Αυτή τη στιγμή τα μαύρα ιδιαίτερα μαθήματα αποτελούν ένα 
από τα μεγαλύτερα προβλήματα της πρωτοβάθμιας και δευτε-
ροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς πέρα από την φοροδιαφυγή
 και τις ασφαλιστικές εισφορές που χάνονται κάθε χρόνο, τα 
μαθήματα που δεν παρέχονται από νόμιμα εκπαιδευτήρια πι-
στοποιημένα στο σύνολό τους, δεν μπορούν να αγγίξουν το επί-
πεδο της εκπαίδευσης που φτάνουν οι φροντιστηριακές μονάδες
 μας.

 Η μια όψη του νομίσματος είναι οι χιλιάδες δάσκαλοι και καθη-
γητές του δημοσίου που κάνουν κάτω από αντίξοες συνθήκες
 ευσυνείδητα τη δουλειά τους. Η άλλη όψη, σύμφωνα με το 
υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, είναι οι εκπαιδευτικοί 
που πλουτίζουν παράνομα μεταφέροντας τα χρήματά τους στο
 εξωτερικό. Η Ο.Ε.Φ.Ε θα εξακολουθεί να ενημερώνει και να μά-
χεται έτσι ώστε η εκπαίδευση να αποκτήσει το επίπεδο 
που της αξίζει, νικώντας την παραπαιδεία». Αυτή είναι η σχετι-
κή ανακοίνωση.

Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι τα «μαύρα ιδιαίτερα μαθήματα»
 που συνιστούν φοροδιαφυγή, επιβάρυνση της εθνικής οικο-
νομίας,  παράνομο πλουτισμό και απώλεια ασφαλιστικών 
εισφορών. Όπως γίνεται φανερό, το εκπαιδευτικό θέμα και 
οι ταξικές τους συνιστώσες έχει υποβαθμιστεί σε  φορολογι-
κή υπόθεση. Παρεμπιπτόντως, η ανακοίνωση θέτει και θέμα
 μαθημάτων που δεν «παρέχονται από νόμιμα εκπαιδευτή-
ρια πιστοποιημένα στο σύνολό τους, (και που) δεν μπορούν 
να αγγίξουν το επίπεδο της εκπαίδευσης που φτάνουν οι
 φροντιστηριακές μονάδες μας»! Εδώ, είναι εμφανές ότι 
έχουμε να κάνουμε με έναν «εξαιρετικό ισχυρισμό» που μας 
χρειάζονται και εξαιρετικές ενδείξεις. Κι αυτές δεν υπάρχουν.
 Απλώς, διεκδικούνται…

Σεμινάρια Διδακτικής!

Αυτό το τελευταίο, ίσως, θα μπορούσε να εκληφθεί ως 
μια απλή απόπειρα αυτοδιαφήμισης, και δε θα χρειαζόταν 
ιδιαίτερη προσοχή, εάν δεν είχαμε υπόψη μας  μια άλλη δρα-
στηριότητα της ΟΕΦΕ. Πληροφορούμαστε, λοιπόν, ότι στις
 29 και 30.11.2014 η ΟΕΦΕ διοργανώνει σεμινάρια διδακτικής
 στα Γιάννενα με σκοπό «την ανάδειξη εναλλακτικών εκπαι-
δευτικών προτάσεων αλλά και την αλληλεπίδραση μεταξύ 
άξιων εκπαιδευτικών, οι οποίοι μπορούν και επιθυμούν να μα-
θαίνουν…».

Θεωρούμε πως αυτή είναι μια σημαντική και πολύ σοβαρή 
εξέλιξη, σε μια  συγκυρία όπου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με 
την κατεδάφιση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της 
εκπαίδευσης και την εγκαθίδρυση του σχολείου της αγοράς. 
Η ΟΕΦΕ διοργανώνει  επιστημονικά συνέδρια κι επιμορφω-
τικά σεμινάρια στη Διδακτική των φιλολογικών, των μαθηματι-
κών και των φυσικών επιστημών!!! Δε μπορούμε να μη σχο-
λιάσουμε το γεγονός...

1. Φαίνεται ότι οι φροντιστηριακοί οργανισμοί επιδιώκουν να
 διαμορφώσουν ειδική διδακτική μεθοδολογία, μοντέλα, διδα-
κτικές αρχές και "καλές πρακτικές" για τα φροντιστηριακά μα-
θήματα εκγύμνασης των μαθητών για την επιτυχία τους στις 
διάφορες εξετάσεις. Το φροντιστηριακό μάθημα φαίνεται έχει
 αποκτήσει πολύ υψηλή υπόληψη, ανάμεσα σε μαθητές και
 γονείς. Είχαμε μπλέξει με την «κρατική διδακτική». Τώρα, 
θα έχουμε να κάνουμε και με «φροντιστηριακή διδακτική».
 Το φροντιστηριακό μάθημα έχει υποσκάψει το μάθημα του 
σχολείου. Οπότε, χρειάζεται ακαδημαϊκή επένδυση και νομι-
μοποίηση. Ένα συνέδριο ή  σεμινάριο προσφέρεται προς αυ-
τή την κατεύθυνση.

2. Πολύ περισσότερο, ένα τέτοιο συνέδριο αποκτάει κύρος
, όταν τιμάται γνωστός πανεπιστημιακός κλασσικός φιλόλογος 
και όταν  πανεπιστημιακοί εισηγούνται θέματα τους ενδιαφέ-
ροντός τους. Δεν πειράζει που δυσκολεύεται να βρει κάποιος,

 ανάμεσα στους εισηγητές, πανεπιστημιακούς που να έχουν 
ασχοληθεί ερευνητικά ή και θεωρητικά με τη διδασκαλία τη 
μάθηση, τη σχολική γνώση, το μαθητή, το δάσκαλο, το σχολι-
κό χρόνο, το σχολικό βιβλίο, τα αναλυτικά προγράμματα,
 την αξιολόγηση, τις κοινωνικές διακρίσεις στη διδασκαλία και 
στην αξιολόγηση και ο τι συγκροτεί το θεσμικό  και κοινωνικο
πολιτικό πλαίσιο της διδασκαλίας. Πολλοί οι πανεπιστημιακοί
 που εισηγούνται θέματα του γνωστικού τους αντικειμένου, ό-
πως π.χ. των Μαθηματικών.

3. Με απασχολεί που, σε αυτούς τους δύσκολους, για το δη-
μόσιο σχολείο, καιρούς, πανεπιστημιακοί προσφέρουν ακα-
δημαϊκή συνδρομή σε ένα θεσμό που οφείλει την ύπαρξή 
του στον σκληρό ανταγωνισμό των μαθητών για πρόσβαση
 στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το φροντιστήριο δεν καλύπτει
 τις αδυναμίες του δημόσιου σχολείου όσο προσφέρει τη συ-
νδρομή του στην ιδεολογία του ατομικισμού και του άκρατου 
ανταγωνισμού, σε μια διαδικασία επιλογής/αποκλεισμού που
 έχει έντονο ταξικό χαρακτήρα.

4.Με προβληματίζει η κίβδηλη γοητεία που ασκεί το φροντι-
στήριο στους μαθητές, τη στιγμή που το όποιο φροντιστήριο,
 στο Λύκειο, οικειοποιείται και ιδιοποιείται την όποια πρό-
οδο έχουν οι μαθητές στα 9 χρόνια σπουδών στο Δημοτικό 
και στο Γυμνάσιο και την παρουσιάζει ως επιτυχία του φροντι-
στηρίου, κάθε φορά που ανακοινώνονται τα αποτελέσματα 
των εισαγωγικών. Λέτε, το φροντιστηριακό μάθημα να εκτο-
πίσει σιγά-σιγά το σχολικό μάθημα; Λέτε το Δημοτικό-Γυμνά-
σιο-Λύκειο να μετατραπεί σε σχολείο όπου θα κυριαρχούν
 οι «καλές πρακτικές» των φροντιστηρίων; Λέτε, να βρισκόμα-
στε σε μια σιωπηρή διαδικασία εκχώρησης του δημόσιου 
σχολείου στα φροντιστήρια που θα εξελιχθούν, εν τω μεταξύ,
 σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια; Αν έχω καταλάβει καλά, η ΟΕΦΕ
 έχει κηρύξει αγώνα ενάντια στην «παραπαιδεία»! Λέτε γι αυτό
 να φροντίζει για την παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια των
  άξιων μελών της; Ευτυχώς, τουλάχιστον, οι εισηγήσεις 
των πανεπιστημιακών δεν καλύπτουν θέματα «φροντιστηρια
κής διδακτικής».  Σχετικά πρόσφατα, αποχώρησα απ το Πα-
νεπιστήμιο Ιωαννίνων. Από όσο γνωρίζω, αν και στο Πανε-
πιστήμιο λειτουργούν τρία συναφή με την εκπαίδευση των 
εκπαιδευτικών πανεπιστημιακά τμήματα, δεν προσφέρεται 
πρόγραμμα σπουδών στην παιδαγωγική, την κοινωνιολογία
 της εκπαίδευσης, την ιστορία της εκπαίδευσης και τη διδακτι-
κή σε πτυχιούχους-δυνάμει εκπαιδευτικούς- φιλόλογους, ιστο-
ρικούς, μαθηματικούς, φυσικούς, πληροφορικούς, κ.α. Λέτε, 
να είναι αυτό το κενό που έρχεται να καλύψει η ΟΕΦΕ;

Πολλά τα μέτωπα

Τα μέτωπα που έχουμε απέναντί μας είναι πολλά. Σύσσω-
μος ο κρατικός ιδεολογικός, κατασταλτικός, συμβουλευτικός, 
εκτελεστικός μηχανισμός του κράτους είναι στην υπηρεσία 
κατεδάφισης του δημόσιου σχολείου. Τι να πει κανείς για το 
τερατώδες εγχείρημα της «πληρωμένης» ολοκληρωτικής 
αξιολόγησης; Τους «οίκους αξιολόγησης» και στην εκπαίδευ-
ση; Τις απολύσεις; Τη διαθεσιμότητα; Τον εθελοντισμό; Τα 
πειθαρχικά και τις διώξεις; Δεν αρκούν όλα αυτά. Έχουμε τη
 συνδρομή και άλλων φορέων! Τα «πληρωμένα» σεμινάρια
  για την ετερότητα, τη σχολική βία, την «εκπαιδευτική ηγεσία»
, την «εκπαιδευτική έρευνα» (ΙΠΕΜ); Τα σεμινάρια της Ένωση
ς Ελλήνων Φυσικών για την αξιολόγηση, την Ειδική Αγωγή;
 Το πρόσφατο συνέδριο των κοινωνιολόγων της εκπαίδευσης;
 Αυτά και τα άλλα μέτωπα δε θα μπορέσουμε να τα αντιμε-
τωπίσουμε, παρά με ένα άλλο «Μέτωπο Διαρκείας», για την 
υπεράσπιση του δημόσιου  και δωρεάν χαρακτήρα της 
εκπαίδευσης για  όλους. Ένα  «Μέτωπο Παιδείας» είναι 
συλλογικό και μαζικό και δε συγκροτείται με ανάθεση ή με 
εξουσιοδότηση  δι εκπροσώπων. Ένα τέτοιο «Μέτωπο», πο-
λύ περισσότερο, δεν περιμένει μοιρολατρικά κάποια  πολι-
τική αλλαγή, για να συγκροτηθεί. Από ό τι φαίνεται είμαστε 
σε κατάσταση «κοινωνικού πολέμου». Το κοινωνικό κράτος 
κατεδαφίζεται. Ο «αρπακτικός καπιταλισμός» έχει «βάλει στο
 μάτι» και την εκπαίδευση. Όσοι εργαζόμαστε για την/στη δη-
μόσια  εκπαίδευση καλούμαστε να την υπερασπιστούμε με τα
 θεμελιωμένα κοινωνικά μας οράματα. Αλλιώς, τα πράγματα θα
 είναι «μαύρα κι άραχλα»…